فرزاد موتمن می گوید شغلش کارگردانیست و ترجیح می دهد در حوزه های کاری دیگر سینما از جمله نویسندگی، تا حد امکان دخالتی نداشته باشد؛ وی همچنین از علاقه اش به تجربه کار کردن در گونه های مختلف سینمایی می گوید و معتقد است اگر روزی فیلم نامه ای در ژانر نوآر به دستش برسد در ساختش از جانش هم می گذرد. با وی به بهانه نمایش فیلم «خداحافظی طولانی» در سینماهای کشور به گفتگو نشسته ایم که در پی می آید:
*آقای موتمن در سالهای اخیر گرایش شما به سمت فیلم هایی که گیشه را بدست می آورند بیشتر دیده می شود؛ آیا دلیلش می تواند این باشد که فیلم نامه هایی که نگارش می کنید مورد پسند تهیه کنندگان نیست؟
هیچ کدام از فیلم نامه های فیلمم را تا به حال خودم ننوشتم. همیشه نویسنده فیلم هایم دیگران بودند. اما ویژگی های اصلی فیلمم را در این می دانم که بین سینمای مدرن و تجربی در رفت و آمد است. گاهی فیلم هایم رنگ تجربی تر به خود می گیرد مثل صداها، هفت پرده و سایه روشن و گاهی هم فیلم هایم کلاسیک تر هستند مثل خداحافظی طولانی.
*اصولا علاقه ای به نگارش فیلم نامه ندارید یا اینکه فیلم نامه هایتان به خاطر بار «تجربی» که دارند به فیلم تبدیل نمی شود؟
نه اینکه علاقه ای به نگارش نداشته باشم اما تا به حال فیلم نامه ننوشتم ولی نزدیک به دو یا سه سال است که فیلم نامه ای را نوشته ام و روی آن کار می کنم.
*بیشتر کارگردانان علاقمند هستند نوشته های خودشان را به فیلم تبدیل کنند چرا که در این صورت اشراف بیشتری بر کارگردانی دارند. البته از نظر حرفه ای روشی که شما به کار می برید مورد تائید سینمای جهان است اما می خوام نظرتان را در این موررد بدانم...
من خودم را نویسنده نمی دانم. شغل من کارگردانیست. ترجیح می دهم در حیطه کارهای دیگر دخالت نکنم اما نکته دیگری هم هست که باید به آن اشاره داشت اینکه فیلم نامه های مد نظر من نشانه های تجربی بیشتری دارند و من هم تمایل به ساخت چنین آثاری دارم اما همانطور که خودتان هم اشاره کردید استقبالی از این فیلم نامه ها نمی شود و چنین متن هایی در سینمای ما چندان راه به جایی نمی برد.
*بین ساخته هایتان در سینما، فعالیت در تلویزیون را هم پیگیری می کنید چون بین فیلم هایتان فاصله زمانی را شاهد هستیم.
خیر؛ اتفاقا خودم را درگیر تلویزیون نمی کنم فاصله زمانی چند سال اخیر را هم اگر مدنظرتان است قرار بود بعد از پوپک و مش ماشالله فیلم «فراموشخانه» را بسازم که سرمایه گذارها به تعهد خود عمل نکردند و مشکلات عجیبی برای من بوجود آمد و من نتوانستم کار کنم. باید مسائل و مشکلات بوجود آمده را حل و فصل می کردم والا در بطن سینما بودم ولی گرفتار.
*در فیلم خداحافظی طولانی شما ژانر اجتماعی را تجربه کردید؟
فضایی بود که تا به حال کار نکرده بودم؛ جذب چنین فضایی شدم و دوست داشتم کار کنم.
*این تجربه کردن فضای متفاوت ژانرهای سینمایی، شما را از هدف اصلی خود در سینما دور نمی کند؟
به هیچ عنوان و اتفاقا علاقمند به تجربه کار کردن در ژانرهای متفاوت دارم. راه من یکیست سبکم را حفظ می کنم اما فیلم هایم با هم فرق می کند.
*یعنی ممکن است فیلم بعدی شما یک فیلم در ژانر دفاع مقدس باشد؟
فیلم بعدی من یک فیلم پلیسی خواهد بود؛ البته اگر شرایطش مهیا شود حتما فیلم جنگی هم خواهم ساخت. من از جنس فیلمسازان قدیمی هستم که همه جور فیلم می سازند. خیلی دوست دارم یک زمانی شرایط برایم مهیا شود و من فیلم تارزان را بسازم!
*در مصاحبه هایی که از شما پیشتر می خواندم علاقه عجیب به ژانر نوآر دارید؛ چرا کمتر یا به عبارتی اصلا به این گونه سینمایی نزدیک نمی شوید؟
در بیشتر فیلم هایم رگه هایی از ژانر نوآر را ملاحظه می کنید؛ در صداها به گونه ای و در سایه روشن یا هفت پرده هم همینطور. اما به این نکته توجه کنید که اصولا در سینمای نوآر کار کردن سخت است. ما در سینمای ایران تماشاچی فیلم های نوآر نداریم؛ فیلم نوآر در جامعه ای ساخته می شود که سلیقه اجتماعی چنین فیلم هایی را بپذیرد. جامعه ما فاقد چنین سلیقه هایی است وقتی برای مردم سینما رفتن مسئله نیست و سلیقه منسجمی از مخاطبان نداریم نمی توانم به ژانر نوآر نزدیک شوم. مضاف بر اینکه فیلم نامه هم در این ژانر کم است اگر کسی به من فیلم نامه ای از ژانر نوآر بدهد من برای ساخت این فیلم حاضرم از جانم هم بگذرم ولی آیا کسی پیدا می شود؟ من معتقدم یک فیلم نوآر بد، به مراتب از هر فیلم خوب دیگری بهتر است.
*فیلم خداحافظی طولانی را متناسب با فیلم نامه جلو بردید یا تغیراتی در آن اعمال کردید؟
فیلم همانی بود که در داستان و فیلم نامه بود با کمی تغییرات که اصغر عبدالهی خودش آن را اعمال کرد.
*شما در این فیلم به جنس آدم های پایین دست توجه می کنید و استباط و تعبیری هم که از توجه شما به این قشر شده نوعی نگاه سالم و تمیز است ...
به نظر من اصطلاح پایین دست را نباید برای این فیلم بکار برد. این فیلم توجه به طبقه کارگر بالادست و پایین دست ندارد. به نظر من خداحافظی طولانی فیلمی با نگاه عاشقانه است و به مسائلی مثل فقر و اختلافات طبقاتی و تبعیض طبقاتی و مسائل صنفی طبقاتی توجه نمی کند. فیلم در فضای عاشقانه روایت می شود.
*به همین نسبت به سکانس پایانی فیلم شما هم انتقاد وارد شده است.
به نظر من صحنه پایانی فیلم به ما می گوید داستان این فیلم خاتمه پیدا نکرده و یک تهدید همچنان وجود دارد.
*چگونه به این ترکیب بندی بازیگران رسیدید؟ حضور سعید آقاخانی بازیگر آثار کمدی که کاراکترش مخاطب را به خنده وادار می کند در یک فیلم کاملا جدی؟
من معتقدم کمدین ها پتانسیل بسیار بالایی برای کار در فیلم درام را دارند.
*اتفاقا بسیاری از بازیگران کمدی از این عدم توجه کاگردانان به استفاده از آنها در فیلم جدی می نالند.
من به فیلمسازان محترم توصیه می کنم از کمدین ها در کار جدی استفاده کنند و بدانند نتیجه خوبی می گیرند. من استفاده از سعید آقاخانی را ریسک نمی دانم مطمئن بودم اتفاق خوب برای سعید آقاخانی می افتد. پتانسیلی در ایشان برای کار درام در این سالها جمع شده بود که باید در فیلمی تا حدودی آزاد می شد که شانسش نصیب ما شد!
*شما همچنین در معرفی بازیگران با استعدا به سینما نقش موثری داشتید. طناز طباطبایی، هانیه توسلی و ...اما چه اصراری دارید که در همه فیلم هایتان همه بازیگران چهره به کار بیایند؟
بله زمانی که با هانیه توسلی در شب هایی روشن کار کردم او ابتدای مسیر بازیگری بود یا در فیلم خداحافظی طولانی هم از امیر راشدی که تا به حال بازی نداشته استفاده کردم و ازاین پس هم همین کار را می کنم. اما من اصولا فیلم بدون بازیگر را نمی فهمم یا جنس فیلم های من از این دست فیلم هایی نیستند که بشود از نابازیگر استفاده کرد البته مخالفتی هم با فیلم هایی که از نابازیگر استفاده می کنند ندارم. کما اینکه در فیلم «زیر درختان زیتون» عباس کیارستمی اگر از بازیگران ستاره استفاده می کردد فیلم خراب میی شد آنجا احتیاج بود کارگردان از دو نابازیگر استفاده کند.
*فیلمتان را با مردم دیده اید؟
مقدمات ساخت فیلم جدیدم را آغاز می کنم و درگیر پیش تولید این فیلم هستم از طرف دیگر پدرم فوت کرده و متاسفانه نتوانستم در سینماها حاضر شوم و فیلم را با مردم ببینم اما در سفری که به مشهد داشتم در سینما هویزه با مردم فیلم را دیدم سالن ها خوب و پر بودند بازتاب ها هم نسبت به دیدن فیلم بد نبوده فیلم هم موافق دارد و هم مخالف. به نظر من اگر فیلم تنها موافق داشته باشد و یا تنها مخالف، بد است. همیشه بدانید وقتی اختلاف سلیقه و جود دارد این یعنی اینکه کارت را درست انجام داده ای.
*استقبال از فیلم توسط مردم و چرخش گیشه این فیلم را چگونه ارزیابی می کنید؟
متاسفانه تعداد سینماهای فیلم ما کم است. ما هفت یا هشت سالن داریم با سانس محدود که این میزان کم سالن و سانس طبیعی است که نمی گذارد فیلم فروش بیشتری داشته باشد.
گفت و گو معصومه جلالی
ارسال نظر